Sinds eind 2013 ligt het gemeentehuis van Tegelen grotendeels leeg. In het pand bevinden zich diverse kunstwerken, de Tegelse kroonjuwelen. Veel kunstwerken zijn geschonken aan de Tegelse gemeenschap en hebben een belangrijke historische waarde voor de Tegelse gemeenschap. De Heemkundige Kring Tegelen maakt zich hard om de kunstwerken een waardige plek te geven, bij voorkeur in het zicht voor de Tegelse gemeenschap. Als goed huisvader zou de gemeente Venlo de zorg voor dit roerend erfgoed op zich nemen na de gemeentelijke fusie. De Heem is al meer dan 8 jaar in gesprek met de gemeente Venlo om de kunstwerken goed te conserveren en een plek te geven waar de Tegelse gemeenschap haar kunstwerken kan bezichtigen. In 2022 heeft de Heem aan de gemeente laten weten dat o.a. de Tegelse Harmoniezaal, De Haandert en Jochumhof interesse hebben in het plaatsen van diverse objecten. Een besluit van de gemeente om de objecten over te dragen blijft echter uit. Na jaren overleg en aan het lijntje te zijn gehouden, zet de Heem zwaarder geschut in. De Heemkundige Kring Tegelen heeft de gemeente in gebreke gesteld én heeft de provincie gevraagd om invloed uit te oefenen als interbestuurlijk toezichthouder. De Heem vraagt een besluit over de procedure van vervreemden van de objecten en inzicht in (1) hoe het proces nu verder verloopt en (2) hoe de Tegelse gemeenschap daarin betrokken wordt.
Interesse vanuit Tegelen
Welke objecten zijn overgedragen aan het archief? En over welke objecten gaat een besluit genomen worden voor herplaatsing binnen en buiten de voormalige gemeente Tegelen? En waar gaan ze dan komen? Door de Heem is in oktober 2022 aan de gemeente Venlo kenbaar gemaakt dat de Harmoniezaal, De Haandert en Jochumhof interesse hebben in het plaatsen van diverse objecten. Later bleek ook dat Abdij Ulingsheide enkele objecten wenst te plaatsen. Daarmee worden deze objecten ook toegankelijk voor en getoond binnen de Tegelse gemeenschap. Dit is immers de plek die voor veel van de kunstwerken door ons gewenst wordt. We gaan ervan uit dat daar invulling aan gegeven gaat worden, maar of dit ook echt zo is, is nog steeds onduidelijk.
Onder de objecten zijn ook 10 portretten van mensen uit Tegelen, die gemaakt zijn door de in februari 2024 overleden Will Eggen. De objecten zijn in 2002 geschonken aan de Tegelse gemeenschap en dienen hier ook zichtbaar te blijven. Een artikel uit de Tegelse Courant van 5 juni 2002 onderstreept dit: “Voor de gemeenschap Tegelen is deze collectie portretten cultuurhistorisch en artistiek gezien belangrijk. […] Daarom zijn deze portretten daar opgehangen, waar iedere Tegelenaar ze kan zien: aan de wanden van de huidige stadswinkel, zijnde het voormalige gemeentehuis aan de Raadhuislaan.”
Tegelse kroonjuwelen
De in 1947 aan de gemeente Tegelen geschonken glas in lood panelen van Charles Eyck. De officiële akte van de Hoge Raad van Adel waarin het wapen van Tegelen officieel werd vastgesteld. De collectie van 10 Tegelse portretten van Will Eggen. Het bronzen beeld Tegels Hert van Jos Oehlen, geschonken door Stichting Burgercomité Tegelen. Het koperen borstbeeld van koning Juliana, vervaardigd door Piet Killaars. Het beeld van koning Beatrix van geglazuurde klei, gemaakt door Dries Engelen. Het zijn slechts enkele voorbeelden van Tegelse kroonjuwelen die in het voormalig raadhuis aan de Raadhuislaan zijn achtergelaten bij het vertrek van de gemeentelijke organisatie.
Wat er vooraf ging….
In december 2017 maakte de Heemkundige Kring melding van het niet zorgvuldig omgaan met de kroonjuwelen van Tegelen. Hierop zijn de afspraken die de gemeente Venlo gemaakt had met de huidige pandbeheerder nogmaals bekeken en aangescherpt. Tijdens de in 2018 door de Heemkundige Kring georganiseerde open dagen in het gemeentehuis van Tegelen moesten wij helaas wederom constateren dat met de “kroonjuwelen” van Tegelen niet zorgvuldig werd omgesprongen. Nadat in 2013 Ithaka Science Center vertrokken was uit het gemeentehuis, bleek dat er een en ander mis was met het interieur. Zaken werden vermist of waren verwijderd en elders in het gebouw geplaatst. Ook hiervan werd melding gemaakt bij de gemeente Venlo. Ook in de gemeenteraad werden zorgen geuit door Leon van den Beucken (EENlokaal) en Maurice Houba (VVD).
Jaren lang gebeurde er niets. Totdat in 2020 de Heemkundige Kring weer aan de bel trok. Op aandringen van de vereniging onderzocht de gemeente Venlo het gebouw op gebreken (lekkend dak) en werd en er een nieuwe lijst van het inventaris samengesteld. Diverse keren was er overleg tussen vereniging en de afdelingen Vastgoedbeheer en Erfgoed van de gemeente Venlo. Uiteindelijk heeft dit in 2020 geresulteerd in enkele afspraken tussen de Heemkundige Kring Tegelen en de gemeente Venlo. Afspraken met de pandbeheerder zijn nogmaals bekeken en toezicht wordt aangescherpt. Zo mochten de bewoners niet meer in het monumentale voorgebouw komen. Enkele kostbare stukken zijn overgebracht naar het archief Venlo waar ze veilig worden opgeslagen. Met de koper van het pand werden afspraken gemaakt over de toekomst van de objecten die zich nu nog in het gebouw bevinden. Het bleef daarna weer stil.
In oktober 2021 luidden we de noodklok: er moest openheid komen over de staat van onze ‘kroonjuwelen’. Sindsdien vond diverse keren overleg tussen onze vereniging en de gemeente Venlo plaats en leidde dit tot een nieuwe inventarisatie van het aanwezige erfgoed. Deze hebben we in januari 2022 ontvangen. De objecten zijn ondertussen veilig gesteld; een deel is ondergebracht in het gemeentearchief en het andere deel is tijdelijk opgeslagen in het gemeentehuis. De gemeente gaf op 29 februari 2024 bij de beantwoording van raadsvragen van Leon van den Beucken (EENLokaal) aan dat er geen risico is op verval. Daar zijn we erg blij mee. Ondertussen liggen de kunstwerken al meer dan 10 jaar achter gesloten deuren. Buiten het zicht van de Tegelse gemeenschap. En daar moet verandering in komen.
Het college van B&W gaf in maart 2024 aan dat er een ‘wettelijke procedure’ moet worden doorlopen om de kunstwerken op een goede wijze over te dragen aan derden. Leon van den Beucken (EENLokaal) stelde op 19 oktober 2024 een technische vraag aan het college n.a.v. het antwoord van 29 februari 2024 wanneer het besluit verwacht kan worden. Het college antwoordde “Er is een collegevoorstel in voorbereiding, waarna uw raad geïnformeerd zal worden. Het streven is eind 2024.” Op 19 november 2024 is door de Heem contact gezocht met de betrokken ambtenaar van de gemeente. Deze ambtenaar gaf aan dat het besluit niet in 2024 kon worden genomen, maar in januari 2025. Het in voorbereiding zijnde collegebesluit gaat volgens deze ambtenaar over het voornemen van het onderbrengen van de kunstwerken buiten het gemeentelijk vastgoed. In dit voornemen zit ook de procedure, die deels wettelijk is en deels door het college bepaald wordt. Tegen dit voornemen kunnen zienswijzen worden ingediend. Als deze zienswijzen niet komen, volgt een definitief besluit. Het college moet dus eerst instemmen dat kunstwerken buiten het gemeentelijk vastgoed geplaatst mogen worden en hoe tot een locatie voor de kunstwerken gekomen wordt. Het besluit waar ze ondergebracht worden wordt dan pas later dan januari 2025 genomen.
Op 30 januari 2025 vond een gesprek plaats door leden van de Heem met wethouder Verhaegh, wethouder Pollux en de betrokken ambtenaar. Er is immers dan nog steeds geen besluit genomen. De betrokken ambtenaar ligt toe dat eerst nog contact gezocht wordt met de rechthebbenden van de kunstwerken. De gemeente verwacht in maart 2025 een voorgenomen besluit te kunnen nemen. Daarna kunnen partijen die interesse hebben in de kunstwerken zich kenbaar maken en wordt een definitief besluit genomen waar de kunstwerken worden ondergebracht. Omdat we op 2 april 2025 nog niets vernomen hadden, is aan wethouder Pollux gevraagd wat de stand van zaken is. De leidinggevende van de betrokken ambtenaar gaf op 21 april 2025 aan dat de betrokken ambtenaar uit de running is en er is besloten om tijdelijk extra expertise in te huren, met een specialisatie rondom het beheer van collecties. We zouden de week erna op de hoogte worden gesteld. Omdat we op 8 mei 2025 nog niets vernomen hadden, hebben we weer herinnerd. Ook op deze herinnering volgende geen contact. Een tweede herinnering volgde 23 mei 2025. Op 2 juni 2025 volgde een overleg met de leidinggevende van de gemeente. De inhuur had nog niet plaatsgevonden omdat een mogelijke kandidaat de opdracht heeft teruggegeven. De leidinggevende van de gemeente deed een toezegging dat er iedere 1e maandag van de maand een update gestuurd wordt naar de Heem, te beginnen op 7 juli 2025. Omdat we op 7 juli 2025 nog geen reactie hebben ontvangen, is op 8 juli een herinnering gestuurd met een kopie aan wethouder Pollux. Een reactie volgde op 11 juli waarin werd benoemd dat nog een extern persoon voor het proces van vervreemding wordt gezocht. Op 5 augustus 2025 vernamen we dat een externe is gevonden en een gesprek hierover plaatsvindt. We zouden voor 18 augustus 2025 worden teruggebeld over de voortgang. Sindsdien blijft het weer stil.